آوریل در یونان

مروری بر مجموعه «تمام شب در کنار هم» از نویسندگان یونانی.

« ظاهر زندانی ها را نداشت، و کمتر از آن ظاهر زندانی سیاسی را. «خبرها» را - ضمنا چه خبرهایی؟- با رفقا تفسیر نمی کرد. عصر ها و صبح ها در میان دویست تن دیگر که یک ارابه نامرئی با باری شامل سه هزارسال مدت حبس شان را در امتداد محوطه با هم می بردند، در حال رفت وآمد دیده نمی شد. از تابستان که به آنجا رسیده بود، ساعت ها و ساعت ها در سایه افرای برگ ریخته، در کنار حوض کوچک می نشست و گودال آب کثیفی را که دو ماهی در آن در جنب وجوش بودند تماشا می کرد. ذره های نان و هرگونه گلوله کوچک را که در میان انگشت های صبورش خمیر شده بودند برای آنها پرتاب می کرد. گاهی ماهی ها می آمدند و دهان گردشان را به سطح آب می زدند، حلقه های نامحسوس، حباب هایی ظریف پدید می آوردند که همین که ماهی ها می رفتند و در لجن جای می گرفتند ناپدید می شد». داستان کوتاه «ماهی ها» یکی از چهل و چهار داستانِ مجموعه «تمام شب در کنار هم» است. روایت زندانیِ غریبی حدود شصت ساله. «شصت سال... بی شک برای همین بود که مجازات سبکی برایش در نظر گرفته بودند. دلیل دیگر... این بود که به راستی دلیل و مدرکی وجود نداشت. او را برای این گرفته بودند که از گذشته اش باخبر بودند، فقط همین. کافی بود که او، او باشد نه یک نفر دیگر. دادگاه نظامی هرگز وارد جزئیات نمی شد».
داستان ماهی ها را اسپیروس پلاسکوویتیس، رمان نویس و مشاور دولتی نوشته است که در سال ١٩٦٨ به سبب شرکت در یک شبکه مقاومت به زندان افتاد. او داستان ماهی ها را در زندان نوشت. مجموعه داستان «تمام شب در کنار هم» چهارمین جلد از سری مجموعه هفتاد و دو ملت است که مدتی است با ترجمه قاسم صنعوی در نشر ناهید منتشر می شوند. هر یک از این مجلدها به نویسندگان زبان یا ملتی اختصاص دارد. نویسندگان اسپانیا در مجلد یک این سری با عنوان «سقوط» جای گرفتند. در جلد دوم، «جلاد» داستان هایی از نویسندگان سوئدی ترجمه و چاپ شد و «فراری ها»، جلد سوم مجموعه نیز داستان های کوتاهی از نویسندگان آمریکای لاتین را دربر داشت. حالا جلد چهارم این سری به نویسندگان یونان اختصاص یافته است. اولین داستان این مجموعه به ژاک پولیلاس، نویسنده و مترجم یونانی تعلق دارد. نویسنده ای که مدت ها با عنوان کتابدار در زادگاهش کار کرده بود و به خاطر تسلط اش به چندین زبان خارجی در ترجمه نیز دستی داشت. پولیلاس آن طور که در نوشتار کوتاه مترجم درباره این نویسنده آمده است، در کنار آثار بزرگ خود داستان های کوتاهی هم نوشته است. داستان گناهکار یکی از این داستان ها است که ابتدای این مجموعه آمده است.

گالاته کازانتزاکیس/ آلکسیو از دیگر نویسنده های این مجموعه است که داستان بسیار کوتاه «محکوم غیابی» را در این مجموعه دارد. گالاته همسر نیکوس کازانتزاکیسِ معروف «استعداد و نبوغش را در نویسندگی با زبانی غنی و سبکی قوی درآمیخت». او معتقد بود دنیا به شکل بدی ساخته شده است و می خواست با داستان هایش آن را تغییر دهد. «آوریل در یونان» از دیگر داستان های خواندنی این مجموعه است. «کمیسر یک لحظه دچار تردید شد. آیا پس زدن در باغ سبب نمی شد که صدای زنگوله برخیزد؟ اما خیلی مهم نبود. به هر طریق کاملا ضرورت داشت که آنها را بیدار کند». کمیسر آمده بود تا شاعر را دستگیر کند. اما پیش از آنکه بتواند بر تردیدش برای فشردن زنگ، غلبه کند در بی صدا باز شد. « شاعر که نیمی از اندامش در تاریکی غرق بود، در درگاه ایستاده بود. پیژامای کهنه ای به تن داشت و دمپایی های مستعملی به پا کرده بود. موهای جوگندمی اش به هم ریخته بود». شاعر خطاب به کمیسر می گوید که «منتظرتان بودم، چمدانم حاضر است. اما دوست دارم بی آنکه خانواده ام را بیدار کنم بیایم!... این طور سختی اش کمتر است. متوجه هستید که؟» و بعد شاعر از کمیسر می خواهد که برود پشت منزل بنشیند منتظر، به اندازه ای که او لباس بپوشد و چند کلمه ای هم برای زنش بنویسد. کمیسر می پذیرد. خانه کوچک را دور می زند و می رود زیر داربست تاک های وحشی، روی یکی از صندلی های حصیری می نشیند. تازه صبح رسیده بود. روز لعنتی! آخر کمیسر آمده بود تا ریکوس را، شاعری را که افتخارش از مرزها گذشته بود و خودش هم شعرهای بسیاری از او را از بر بود، توقیف کند. نام شاعر هم مثل بسیاری نام های دیگر در لیست سیاه رفته بود. آندره کدروس، نویسنده «آوریل در یونان» مانند دیگر روشنفکران هم نسلش از اعضای نهضت مقاومت فرانسه بود که در سال ١٩٤٥ به خاطر جنگ داخلی یونان ناگزیر به فرانسه پناه می برد. او بیشتر آثار مهمش را به زبان فرانسه نوشته است و از این رو در کتاب «فرهنگ ادبیات فرانسوی معاصر» از او یاد شده است. آن طور که در مقدمه مترجم آمده، یکی از آخرین نوشته های این نویسنده یونانی تبار و فرانسوی زبان بخشی از زندگی نامه او (در سال های ١٩٤٥ تا ١٩٥٠) را دربرمی گیرد که در آن به طور خاص از تراژدی نسلی می نویسد که همه چیز را فدای نهضت مقاومت کرد و بر اثر جنگ داخلی خرد شد. داستان های گرد آمده از نویسندگان یونانی در این مجموعه، هرکدام به نوعی با تاریخ معاصر یونان پیوند خورده است. رویدادهای تاریخی همچون مقاومت های مردمی در برابر اشغالگران، تهاجم ایتالیا و آلمان، جنگ های داخلی و به طورکلی فضای سیاسی اجتماعی حاکم بر یونان و مردمانش دستمایه بیشتر داستان های این مجموعه اند. در عین حال آن طور که از مقدمه های مترجم بر هر داستان معلوم است، بیشتر این نویسندگان علاوه بر داستان نویسی مستقیم یا غیرمستقیم در سیاست حضور داشته اند. اغلب یا در نهضت مقاومت فعال بودند یا در مسند نهادهای فرهنگی نشسته اند و یا به خاطر اقبال شدید مردم چندین بار در پارلمان به عنوان نماینده مردم حاضر شدند. در هر حال انتخاب دقیق و همه جانبه قاسم صنعوی مترجم مجموعه ای از سبک ها و گونه های مختلفِ ادبی یونان در حوزه داستان کوتاه را پیش روی مخاطب می گذارد. داستان هایی که سیمایی از یونان نو و آدم هایش را به دست می دهند.

منبع: شرق (پارسا شهری)